Matić Bojić, Jelena (2020) Odnos ličnosti i predrasuda: teorijska osnova i pregled empirijskih nalaza. Psihologijske teme, 29 (3). pp. 707-728. ISSN 1332-0742 (Print)
|
Text
PT 2020_3 Matić Bojić.pdf Download (443Kb) | Preview |
Abstract
IN CROATIAN: U posljednjih dvadesetak godina, uslijed teorijskoga i analitičkog napretka, obnovljen je interes za dispozicijska objašnjenja sklonosti predrasudama. Istraživačke su se tradicije ranoga dispozicijskoga i socijalnog pristupa kroz povijest istraživanja predrasuda izmjenjivale u popularnosti i suočavale s oštrom debatom o ulozi osobe nasuprot ulozi situacije u razvoju i održavanju predrasuda. Suvremena istraživačka praksa, međutim, inklinira k integraciji tih pristupa, a empirijski su utvrđene i određene komplementarnosti dispozicijskih i socijalnih perspektiva. Cilj je ovoga rada kontekstualizirati dispozicijski pristup istraživanju predrasuda, prikazati osnovne koncepte, teorijsko polazište i empirijske podatke o vezi ličnosti i predrasuda te skrenuti pažnju na otvorena pitanja i moguće pravce budućih istraživanja. Fokus je rada na vezi ličnosti i predrasuda prema različitim društvenim grupama koje se nerijetko prikazuju pod okriljem konstrukta generaliziranih predrasuda. Budući da je taj konstrukt od središnje važnosti za razumijevanje dispozicijskih doprinosa objašnjenju predrasuda, on se u radu pobliže predstavlja. Središnji dio rada sadrži prikaz Duckittove dvoprocesne kognitivno-motivacijske teorije ideologije i predrasuda koja je u podlozi odnosa ličnosti i predrasuda, pri čemu se poseban naglasak stavlja na pojašnjenje uloge ideoloških varijabli desne autoritarnosti i orijentacije na socijalnu dominaciju koje posreduju u tome odnosu. Slijedi prikaz empirijskih nalaza o povezanosti predrasuda i ličnosti prema petofaktorskoj konceptualizaciji te HEXACO konceptualizaciji. Kao ključni antecedenti predrasuda izdvajaju se otvorenost prema iskustvu, ugodnost i poštenje – poniznost. U završnome se dijelu rada problematiziraju aktualni prijepori u području istraživanja povezanosti ličnosti i predrasuda: status ugodnosti kao prediktora predrasuda te konzistentnost dispozicijskih korelata generaliziranih predrasuda. --------------- IN ENGLISH: In the last twenty years, there has been a renewed interest in dispositional explanations of prejudice. The research traditions of early dispositional and social approaches have faced fierce debate on the role of person vs. situation in developing prejudice throughout the history of prejudice research. Contemporary research practice, however, inclines toward the integration of these approaches. Moreover, there have been empirically established complementarities of the two perspectives. This paper aims to contextualize the dispositional approach to prejudice, to present the basic concepts, theoretical basis and empirical data on the relationship between personality and prejudice, and to shed light onto open questions and future directions. It focuses on the association between personality and prejudice toward various social groups, often appearing under the 'generalized prejudice' construct. This construct is of vital importance for understanding the contributions of dispositional approach to prejudice. The central part of the paper contains the review of Duckitt's dual-process cognitive-motivational theory of ideology and prejudice that is at the base of personality-prejudice relation, with a special emphasis dedicated to the role of right-wing authoritarianism and social dominance orientation, ideological variables which mediate the personality-prejudice relationship. Further on, empirical findings on the association between prejudice and Big Five and HEXACO personality are presented. Openness to experience, agreeableness and honesty-humility stand out as key antecedents of prejudice. The concluding part discusses current disputes in the research on personality-prejudice relation: the status of agreeableness as a predictor of prejudice and the consistency of dispositional correlates of (generalized) prejudice.
| Item Type: | Article |
|---|---|
| Additional Information: | Language: Croatian. - Title in English: Personality - prejudice relation: theoretical basis and overview of empirical findings. |
| Uncontrolled Keywords: | Ličnost, predrasude, generalizirane predrasude, desna autoritarnost, orijentacija na socijalnu dominaciju (personality, prejudice, generalized prejudice, right-wing authoritarianism, social dominance orientation) |
| Subjects: | B Philosophy. Psychology. Religion > BF Psychology |
| Depositing User: | Karolina |
| Date Deposited: | 23 Dec 2020 09:34 |
| Last Modified: | 28 Dec 2020 14:16 |
| URI: | http://idiprints.knjiznica.idi.hr/id/eprint/917 |
Actions (login required)
 |
View Item |
